Bohater Hufca

Nazywano ją Pocztą Polową lub po prostu Pocztą Harcerską i odegrała ona kluczową rolę w utrzymywaniu łączności pomiędzy ludnością Warszawy w czasie Powstania. Powstanie zaskoczyło wielu warszawiaków. Ludzie uwięzieni w piwnicach czy w przypadkowych pomieszczeniach czuli potrzebę kontaktu i tym potrzebom wyszła naprzeciw Harcerska Poczta Polowa. Na długo przed Powstaniem harcerki i harcerze zdobywali sprawności łączników, listonoszy, gońców bojowych. Umiejętności te stały się nieocenione w momencie rozpoczęcia akcji powstańczej.

Już w drugim dniu Powstania hm Kazimierz Grenda ps. „Granica” z Szarych Szeregów zaczął organizować pocztę cywilną w Śródmieściu-Południe z siedzibą przy ulicy Wilczej 41. W dniu 4 sierpnia naczelnictwo Harcerzy postanowiło powołać do życia Pocztę Polową dla całego wyzwolonego miasta. Główny Urząd Pocztowy mieścił się przy ulicy Świętokrzyskiej 28. Poza tym istniało jeszcze 8 urzędów pocztowych w różnych dzielnicach miasta. Poczta nabrała charakteru instytucji. Na ulicach pojawiło się około 40 skrzynek pocztowych., które obsługiwali najmłodsi listonosze, rekrutujący się z szeregów drużyn zawiszackich Ogłoszono przepisy korzystania z poczty – korespondencja była ograniczona do 25 słów i od początku podlegała cezurze, celem zapobiegnięcia możliwości przecieków wojskowych lub strategicznych informacji w ręce nieprzyjaciela. W każdym punkcie działała cenzura harcerska, kontrolująca listy i dbającą o tajemnicę wojskową, wykreślała ona czarnym tuszem numery jednostek oraz podane miejsca postoju. W cenzurze pracowali najczęściej rodzice harcerzy i instruktorów. Każdy oddział Poczty posiadał 1-3 osoby stałego personelu oraz zastęp listonoszy. Korespondencja była w zasadzie doręczana bez opłat pocztowych. Przyjmowano jednak chętnie dobrowolne opłaty w postaci książek, opatrunków i żywności dla rannych w szpitalach. Ilość dziennych przesyłek wahała się w granicach od 3 do 6 tysięcy listów i osiągnęła szczytowe nasilenie w dniu 13 sierpnia gdy wpłynęło 10 tysięcy listów. Grupy listonoszy wykazywały niezwykłą pomysłowość i spryt. Potrafili docierać do miejsc z góry skazanych na niemożność nawiązania kontaktu. Ci chłopcy w wielu 12-14 lat niejednokrotnie nie wracali już do swych macierzystych oddziałów, ginęli wśród ruin Warszawy. Harcerska Poczta posługująca się początkowo datownikami wyciętymi z gumki czy kartofla w ostatniej fazie swej działalności wydała nawet własne znaczki, które stały się białymi krukami filatelistycznymi. Harcerska Poczta przestała działać wraz z upadkiem powstania.

Powstańcza Poczta Harcerska była jedyna znaną tego rodzaju instytucją na świecie, która potrafiła tak sprawnie i regularnie pracować w najtrudniejszych warunkach frontowych. Członkowie Poczty Harcerskiej dawali dowody patriotyzmu, męstwa i ogromnego poświęcenia. Byli to harcerze – rówieśnicy aktualnie działających członków naszych drużyn.

hm. Katarzyna Kurowska